TAPU VE KADASTRO DAVALARINDA MAKUL SÜREDE YARLIGILANMA HAKKININ İHLALİNDE TAZMİNAT

Tapu ve Kadastro Davalarında vatandaşımızın en çok yakındığı husus ve hak ihlali makul sürede yargılamanın yapılmaması, yani yargılamanın çok uzun sürmesidir. Öyle ki Tapu ve Kadastro davalarının çok uzun sürmesi vatandaşı canından bezdirir duruma getirmektedir. Adaletin gecikmesi vicdanları yaralamakla beraber devlete olan güvenin de yargı eliyle sarsılmasına sebep olmaktadır.

Bazı Tapu ve Kadastro davaları var ki birkaç kuşak bu dünyadan göçüp gitmesine rağmen bitmemektedir. Onlarca hâkimi emekli eder derecede devam etmektedir. Sık sık hâkim değişikliği de davanın çok uzun sürmesine neden olmaktadır. Duruşmalar birbirini takip eder ama yine de bir türlü karar çıkmaz, dava sona ermez, sürüncemede kalmaktadır.

Makul sürede yargılanmanın yapılmaması maddi ve manevi birçok kayıplara neden olması nedeniyle makul bir sürede yargılanmak her vatandaşın hakkıdır. Peki makul süre belirlenirken her dava için aynı değerlendirmede bulunulmaz. Davanın konusu, karmaşıklığı, tarafının sayısı, davanın kaç dereceli olduğu, bilirkişi incelemesi yapılıp yapılmadığı, tanık dinlenip dinlenilmediği ve uluslararası kurumların davaya dahil olup olmadığı değerlendirilerek makul süre belirlenir.

Makul sürenin ihlal edilip edilmediğini Bireysel Başvuru müessesi ile Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tespit etmektedir. Bunun için hak ihlaline uğrayan kişilerin Anayasa Mahkemesine (AYM) veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) bireysel başvuruda bulunması gerekmektedir.

Tapu ve Kadastro davaları ülkemizde çok uzun sürmektedir ancak bu durum sadece ülkemize has değildir. Diğer ülkelerde de bu davalar çok uzun sürmektedir. Avusturya’da bir davanın 9 yıl kadar sürmesi üzerine yapılan başvuruda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği tespit edilmiş ve ihlal kararı verilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) bu hususta birçok ihlal kararı bulunmaktadır.

Anayasa Mahkemesi Akşehir Kadastro Mahkemesi tarafınca 73 yıldır görülen bir dava hakkında 28/12/2021 tarihinde verdiği kararda “Anayasa’nın 36. Maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,” karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi Van Kadastro Mahkemesinde devam eden bir davanın 15 yıl sürmesi nedeniyle iki (2) başvurucu için makul sürede yargılama hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE karar vermiş ve her bir başvurucu için 40.000 TL, toplamda 80.000 TL tazminata hükmetmiştir.

Anayasa Mahkemesi diğer bir kararında Doğubayazıt Kadastro Mahkemesinde görülen bir davada bireysel başvuruda bulunan üç (3) başvurucu için 48.000 TL, 48.000 TL ve 50.000 TL olmak üzere toplamda 146.000 TL tazminata hükmederek makul sürede yargılama hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE karar vermiştir.

Bir başka bireysel başvuru kararında ise, Bingöl Kadastro Mahkemesi’nde görülen bir davanın 16 yıl sürmesi nedeniyle iki başvurucuya ayrı ayrı 50.000 TL, toplamda 100.000 TL tazminata hükmetmiş ve bu davada da makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kapsamında yukarda belirttiğimiz kararlar gibi daha birçok karar ile tazminata hükmetmiştir.

Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) verdiği bu kararlar başvurucunun yani makul sürede yargılaması yapılmayan kişinin tazminat almasını sağlarken, devam eden davalar yönünden de ilgili mahkemelere bir uyarı niteliğindedir. Anayasa Mahkemesi’nin makul sürenin ihlal edildiğine dair kararı davanın görüldüğü mahkemeye gönderilir. Davanın görüldüğü mahkeme Anayasa Mahkemesi’nin bu kararını dikkate alarak davanın ivedilikle karara çıkmasını sağlamak durumundadır. Bu da hakları ihlal edilen tarafların ivedilikle adalete kavuşmalarını sağlamaktadır.

Evet, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) makul sürede yargılama hakkının ihlali nedeniyle bireysel başvuru yapmak için tapu ve kadastro davasının karara çıkmış olması gerekmemektedir. Karara çıkan davalar için bireysel başvuru yapılabileceği gibi halen devam eden tapu ve kadastro davaları için de bireysel başvuru yapılabilir.