AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN HAZIRLANIŞ NEDENİ VE KAPSAMI

1953 yılında yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1950 yılında kabul edilmiştir. Avrupa konseyi İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’yı birleştirmek maksadıyla kurulmuş uluslararası bir örgüttür. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi de bu örgüt tarafından hazırlanmış bir sözleşmedir. Konsey üyeliğinin ortaya koyduğu yükümlülüklerin detaylandırılması ihtiyacı oluştuğu için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) hazırlanması ihtiyacı hasıl olmuştur. Aslında sözleşme (AİHS) Avrupa’da hem bugün hem de geçmişte yaşanan olaylara bir yanıt özelliği taşımaktadır. Sözleşmenin yazılma isteği İkinci Dünya Savaşı sonrasında Demir Perde gerisinde bulunan ülkelere Sovyetler Birliği’nden yayılmakta olan komünizme karşı bir duvar oluşturma arzusundan ortaya çıkmıştır.

Asli olarak sözleşme, 2. Dünya Savaşında ve sonrasında ortaya çıkan İnsan Hakları İhlallerinin ortadan kaldırılması ve tekrar yaşanmaması için bir tepki olarak yazılmıştır. Toplam nüfusu 1 milyara yaklaşan insan topluluğunu koruma altına alan sözleşme (AİHS) 47 Avrupa Konseyi Üyesi devlet tarafından kabul edilerek onaylanmıştır.

Genel olarak değerlendirdiğimizde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, (AİHS) devletler tarafından veya evrensel olarak uygulanan milletlerarası insan hakları sözleşmeleri ağının bir parçasıdır diyebiliriz. Sözleşme İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nde vurgulanan insan haklarını muhafaza altına almaktadır.

Bu hakları kısaca aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

1. Yaşam Hakkı
2. İşkence veya İnsanlık Dışı Ya da Aşağılayıcı Muamele veya Ceza Yasağı
3. Kölelik, Kulluk, Zorla Çalıştırma ve Zorunlu Çalışma Yasağı
4. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı
5. Adil Yargılanma Hakkı
6. Geçmişe Yürüyen Suç ve Cezalara Maruz Kalmama Özgürlüğü
7. Özel Yaşama ve Aile Yaşamına, Konuta ve Haberleşmeye Saygı Hakkı
8. Din Özgürlüğü
9. İfade Özgürlüğü
10. Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü
11. Evlenme ve Aile Kurma Hakkı
12. Etkili Bir İç Hukuk Yoluna Başvurma Hakkı
13. Ayrımcılığa Uğramama Hakkı
14. Mülkiyet Hakkı
15. Eğitim Hakkı
16. Serbest Seçim Hakkı

AİHM’ e yapılan başvurular hakkında karar verme ve Sözleşmeyi (AİHS) yorumlama görevi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin görevidir.